Napięciowe bóle głowy – fizjoterapeutyczny poradnik

Napięciowe bóle głowy to obecnie bardzo częsty problem, z którym zgłaszają się pacjenci do gabinetów fizjoterapii stomatologicznej. Bóle głowy wpływają negatywnie na wiele aspektów codziennego funkcjonowania. Drażliwość, zmęczenie, trudności w koncentracji, a w końcu problemy ze snem, to tylko niektóre z odczuwanych dolegliwości. Najczęściej zgłaszający się do mnie pacjenci mają wykonany szereg badań, z których nie wynika przyczyna zgłaszanych dolegliwości. W takiej sytuacji warto sięgnąć po pomoc jaką daje fizjoterapia!

Na czym polegają napięciowe bóle głowy?

Napięciowe bóle głowy (ang. tension-type headache) to głównie bóle pochodzenia mięśniowego. Wiążą się z nadmiernym napięciem mięśniowym, które może być 'przenoszone’ poprzez powięź np. z obręczy barkowej, karku w kierunku potylicy, skroni itp.

U niektórych osób można zaobserwować połączenie różnych typów bólu głowy, czyli np. napięciowego z migrenowym. Jest to powód, dla którego objawy nie zawsze będą dokładnie takie same, jak te opisane poniżej.

Najczęstsze objawy napięciowych bólów głowy:

• Przez pacjentów ból często określany jest jako opasujący i ściskający głowę (skronia, czoło, potylica)
• Może pojawić się tkliwość dotykowa głowy i/lub szyi
• Ból zazwyczaj jest symetryczny po obu stronach ciała lub różni się między nimi nieznacznie
• Zazwyczaj brak towarzyszących nudności
• W niektórych przypadkach może pojawić się światłowstręt
• Ból nie nasila się przy aktywności fizycznej

Przyczyny napięciowych bólów głowy:

• Stres i brak sposobów na radzenie sobie z nim
• Napięcia emocjonalne (obniżony nastrój, depresja)
• Dysfunkcje narządu żucia, zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego
• Zgrzytanie zębami, bruksizm
• Parafunkcje narządu żucia np. obgryzanie paznokci
• Zaburzenia snu
• Nadmierny wysiłek fizyczny powodujący przeciążenia górnych partii ciała
• Siedzący tryb życia i brak regularnej aktywności fizycznej
• Nawykowe ustawienie głowy w przód
• Częste i mimowolne unoszenie barków

Rola fizjoterapii w napięciowych bólach głowy

Badania naukowe wskazują na fizjoterapię, jako niefarmakologiczną metodę redukcji ostrych dolegliwości bólowych głowy, a także zmniejszenia częstości występowania epizodów bólowych.

Fizjoterapia jest również wsparciem farmakoterapii stosowanej w bólach głowy.

Fizjoterapia w bólach głowy to:

• Terapia manualna polegająca na rozluźnianiu nadmiernie napiętych tkanek ciała, mobilizacji stawów kręgosłupa
• Terapia w obszarze stawu skroniowo-żuchwowego (jeśli obecny problem współistniejący)
• Sposoby radzenia sobie ze stresem
• Indywidualny dobór ćwiczeń normalizujących napięcie mięśniowe
• Skupienie się na modyfikacji czynników prowadzących do powstawania napięciowych bólów głowy
• Zwiększenie świadomości ciała i odczuć z niego płynących
• Ćwiczenia relaksacyjne, oddechowe, wzmacniające, mobility

Badania naukowe wykazały, że najskuteczniejszą metodą łagodzenia objawów napięciowych bólów głowy jest połączenie powyższych działań. Stosowane osobny, czyli np. tylko pasywne techniki terapii manualnej bez ćwiczeń własnych pacjenta (lub na odwrót), nie przyniosą tak korzystnych efektów.

Częstotliwość i intensywność napięciowego bólu głowy – jak to zmierzyć?

Jeśli przygotowujesz się do wizyty u fizjoterapeuty, postaraj się wcześniej przez minimum tydzień zapisywać swoje odczucia. W kalendarzu lub na osobnej kartce zapisz, kiedy poczujesz ból, określ jaka jest jego intensywność oraz jak długo się on utrzymuje. Jeśli zażywasz środki farmakologiczne w postaci leków przeciwbólowych, warto to również zaznaczyć. Jeśli zauważasz, że objawy mogą być powiązane z konkretną sytuacją np. po stresie w pracy itp., również to zanotuj.

Intensywność bólu spróbuj określić w skali VAS (ang. visual analogue scale), czyli numerkiem od 0-10, gdzie 0 to brak bólu, a 10 to Twój maksymalny ból. Pamiętaj, że jest to Twoja indywidualna i subiektywna skala, nie musisz jej do niczego przyrównywać.

Notatki prowadzone regularnie, pozwalają na obiektywizację terapii, a także na ocenę progresu terapii oraz jej efektów.

3 ćwiczenia na napięciowe bóle głowy

1. Powolnymi ruchami okrężnymi pomasuj skronia.
   
2. Połóż się na plecach na kocu lub macie do ćwiczeń. Pod wygięcie w odcinku szyjnym (lordozę szyjną) połóż zwinięty w rulon ręcznik. Wykonuj bardzo powolne ruchy głowy w prawą, a następnie lewą stronę. Dosłownie staraj się głowę przetaczać, tak jakby była ciężką piłką lekarską. Używaj jak najmniejszej ilości mięśni, ruch ma być płynny, ale powolny. Dla większego relaksu możesz zamknąć oczy.
   
3. Połóż się wygodnie na plecach, zamknij oczy. Rozluźnij twarz (oczy, usta, czoło, język) i resztę ciała. Połóż dłonie na dolnych żebrach. Weź spokojny wdech nosem poczuj jak żebra rozszerzają się na boki, wydychając powietrze przez rozluźnione usta, policz w myślach do 5. Powtórz 10 razy.

Jeśli ból głowy poważnie zakłóca Twoje codzienne funkcjonowanie, to pamiętaj, że są inne sposoby niż ciągłe branie tabletek przeciwbólowych. Fizjoterapia w połączeniu z własnymi, indywidualnie dobranymi ćwiczeniami w domu oraz modyfikacją pewnych aspektów Twojego życia, może znacząco poprawić Twoje samopoczucie i zmniejszyć dolegliwości.

Daj sobie szansę i podejmij działanie!

Źródła:

Jung A, Eschke R-Ch, Struss J, Taucher W, Luedtke K. Effectiveness of physiotherapy interventions on headache intensity, frequency, duration and quality of life of patients with tension-type headache. A systematic review and network meta-analysis. Cephalalgia 2022, Vol. 42(9) 944–965.

Luedtke K, Allers A, Schulte L, May A. Efficacy of interventions used by physiotherapists for patients with headache and migraine—systematic review and meta-analysis. Cephalalgia 2016, Vol. 36(5) 474–492.